"CHÂN MÌNH, VỢ NGƯỜI"

TRẦN ĐỨC TIẾN

          Đang lâng lâng trên chín tầng trời, đùng phát lộn cổ xuống đất. Mình đoán trạng thái tinh thần của đội tuyển sau trận đấu tối qua với Philippines là thế, chẳng biết đúng không? Mà cũng chẳng phải chỉ của các cầu thủ trong đội tuyển. Của cả các bác cổ động viên hết lòng với bóng đá nước nhà nữa chứ? Chính mình cũng không làm sao nuốt nổi thất bại cơ mà.

          Thắng Myanmar 7 - 1 trước đó vài ngày, rồi thua lại một đội mình chưa từng thua (thậm chí toàn thắng đậm) đến 0 - 2. Mình không phải chuyên gia, không phải bình luận viên bóng đá. Chỉ là người thích xem đá bóng như hàng triệu người. Mình thấy cái ông HLV Calisto này không giỏi. Cứ mặc kệ cho học trò của mình cắm đầu cắm cổ húc vào bức tường bê tông phòng thủ của “địch” mãi như thế mà không có thay đổi gì (về cách đá) thì giỏi ở chỗ nào? Lại còn thích sử dụng tay thủ môn mất phong độ nữa (“địch” có 2 lần đưa bóng vào khung thành thì thủng lưới cả 2)…

          Nhưng thôi. Đã không phải người trong nghề thì cũng không nên nói nhiều. Nhân đang mùa AFF SUZUKI CUP 2010, đưa cái bài viết (đã lâu) này lên chơi.

                                                                  *

                                                               *    *

          Trong bài bình luận về một trận đấu đăng trên tờ nhật báo bóng đá nổi tiếng L'Équipe của Pháp có đoạn: "Chính quả bóng thay đổi nhịp điệu và tạo ra tốc độ, chứ không phải do các cầu thủ chạy nhanh. Sự thay đổi nhịp điệu là quan trọng hơn chính nhịp điệu. Khi ta chạy nhanh, nên dừng lại đột ngột để gây bất ngờ. Và khi ta đi bóng chậm thì nên đột ngột tăng tốc cũng để gây bất ngờ".

          Cảm nhận về trận bóng như thế thật chẳng khác mấy cảm nhận về một tác phẩm văn chương. Có lý lắm. So một trận đấu với một truyện ngắn tưởng không đến nỗi lởm khởm. Cầu thủ khiển bóng thì nhà văn khiển chữ. Rườm rà chậm chạp tất nhiên là dở rồi. Nhanh nhẹn khéo léo nhưng đều đều một điệu chưa chắc đã hay. Tối quan trọng là tiết tấu. Lúc nhẹ nhàng khoan thai, lúc gấp gáp hổn hển. Đang bật tường qua lại phía sân nhà như không có gì xảy ra, bỗng vọt một đường chuyền vượt tuyến, một cú chọc khe xẻ nách đối thủ. Như khúc cua gấp trong mạch văn. Nó thức tỉnh người xem. Làm người xem giật mình, mừng, lo, toát mồ hôi. Giữ chặt lấy họ đến phút cuối cùng. Tuyệt đỉnh công phu đấy. Chứ đâu như mấy ông bình luận theo xu hướng cổ điển quen miệng bảo "đơn giản" với "thực dụng".

          Cầu thủ trẻ giống như nhà văn trẻ. Thần đồng, thiên tài đến mấy cũng phải mài đũng quần trên ghế dự bị. Đến lúc vào sân, có anh nổi đình nổi đám, có anh lóng ngóng chả nên cơm cháo gì. Suốt cuộc đời hành nghề, làng nhàng  không thiếu, loé sáng ít hơn, lóe càng sáng thì tắt càng lịm. Lại có cả những thiên tài không gặp thời, đôi chân vàng, cây bút vàng mà suốt đời như kẻ ngoài cuộc.

          Nói về sự tương đồng giữa bóng và văn thì nói đến... tết cũng chả hết. Có những hiện tượng, thoạt đầu khiến ta khó chịu, nhưng sau ngẫm lại thấy buồn cười. Những ông lão cố sống cố chết bám sân. Những anh chàng bị thay ra giữa chừng, vùng vằng cởi áo ném xuống đất, thuận chân đá văng chai nước, mặt sưng sỉa không nhìn ai. Những anh khác đòi được đá với người này, không đá với người kia, có tao không mày, thậm chí còn đòi thay cả huấn luyện viên trưởng... Công thần, kiêu ngạo, hoang tưởng, ông trời con, nói thế nào cũng đúng. Nhưng có lẽ căn nguyên của tất cả mọi thứ đáng ghét đó lại là một thứ ít đáng ghét hơn, tạm gọi là bệnh "chân mình, vợ người"! Hệt như thứ bệnh phổ quát văn mình, vợ người mà đã là nhà văn thì ít ai không bị.

          Tuy thế bóng vẫn có những chỗ khác văn đấy. Chẳng hạn như bóng phải chơi tập thể, còn văn thì chơi một mình. Đã thành nhà văn cứ một mình với computer đá thoải mái, không cần giờ giấc, bất chấp luật lệ, không huấn luyện viên cũng chẳng trọng tài. Tuýt còi, việt vị, phạt đền, thẻ vàng thẻ đỏ... tính sau. Tức là có thể lãnh đủ khi trận đấu đã kết thúc. Trên sân cỏ trả đũa nhau bằng đá nguội, thúc cùi chỏ, sưng chân u đầu cũng chỉ xịt cho tí thuốc muỗi (*) rồi  kéo nhau đứng dậy. Trường văn trận bút lại dùng đòn âm, một chữ quăng ra đủ cho đối phương thành tật cả đời. Cuối cùng, cứ có bóng đá là có nhà văn ăn theo. Nhà văn bình luận, tường thuật, làm thơ bóng đá long sòng sọc...

          Thế nhưng khi nhà văn công bố tác phẩm thì không khí nói chung lại diễn ra vô cùng êm ái. Năm trăm, một nghìn cuốn cho mỗi đầu tác phẩm in ra phục vụ 90 triệu dân. Nhiều "kiệt tác" còn ế thiu ế chảy trên giá sách các cửa tiệm. Lỗi tại ai? Có phải do văn hoá đọc thụt lùi? Nhưng đến nhà văn cũng chả thèm đọc của nhau, trách gì dân đá banh, đấm bốc...

-------------------------------------------------------

(*): chắc là thuốc giảm đau, nhưng nhìn chả khác gì xịt thuốc muỗi.